آسیبهای اجتماعی، زخم پنهان جامعه است
یک روانشناس بالینی به نکاتی درباره ریشهها و راهکارهای مقابله با آسیبهای اجتماعی پرداخت.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آسمان شمال، افزایش آسیبهای اجتماعی در سالهای اخیر از مرز هشدار گذشته و به مرحله بحران رسیده است؛ از اعتیاد و طلاق گرفته تا انزوای نوجوانان و خشونتهای خانوادگی. در گفتوگو با دکتر طالب علیپور شریعه، روانشناس بالینی، نگاهی انداختهایم به ریشههای این آسیبها، نقش خانواده و رسانه، و راهکارهایی برای عبور از این وضعیت بحرانی.
آسمان شمال: آقای دکتر، در ابتدا بفرمایید که آسیب اجتماعی دقیقاً به چه معناست؟
طالب علیپور شریعه: آسیب اجتماعی به هر رفتاری گفته میشود که از هنجارهای پذیرفتهشده جامعه فاصله بگیرد و تبعات منفی برای فرد و اطرافیانش داشته باشد. این رفتارها ممکن است شامل اعتیاد، خشونت، طلاق، فرار از خانه، بزهکاری نوجوانان، یا حتی افسردگی مزمن و انزوای اجتماعی باشند. آسیب اجتماعی، برخلاف تصور عمومی، فقط شامل جرم و جنایت نیست؛ بلکه طیف گستردهای از اختلالات رفتاری و روانی را دربر میگیرد.
آسمان شمال: مهمترین آسیبهایی که در حال حاضر جامعه ایران با آنها درگیر است، کداماند؟
علیپور شریعه: اعتیاد، طلاق، افسردگی، اختلالات اضطرابی، کاهش آستانه تحمل، و خشونت خانگی از مهمترین آنها هستند. همچنین در چند سال اخیر، با گسترش شبکههای اجتماعی، شاهد افزایش آسیبهای نوپدید هستیم؛ از جمله اعتیاد به اینترنت، افسردگی ناشی از مقایسههای مجازی، تنهایی و کاهش ارتباطات واقعی.
آسمان شمال: آیا این آسیبها در مناطق شمالی کشور هم نمود خاصی دارند؟
علیپور شریعه: بله، اتفاقاً برخی آسیبها در استانهای شمالی حالت پنهانتری دارند. برای مثال، مصرف مواد مخدر صنعتی یا محرک در برخی از شهرها و روستاهای شمالی بهدلیل ساختار بسته خانوادگی، کمتر گزارش میشود اما وجود دارد. بیکاری فصلی، مشکلات معیشتی، و تعارضات فرهنگی بین سبک زندگی سنتی و مدرن هم بر شدت آسیبها میافزاید.
آسمان شمال: نقش خانواده را چقدر در ایجاد یا پیشگیری از این آسیبها مؤثر میدانید؟
علیپور شریعه: خانواده اولین و مهمترین نهاد تربیتی و روانی برای هر انسان است. وقتی کودک در خانوادهای بزرگ میشود که در آن گفتوگو، محبت، مرزگذاری سالم و الگوهای رفتاری صحیح وجود دارد، احتمال بروز آسیبهای اجتماعی در او بسیار کاهش مییابد. برعکس، خانوادههایی که درگیر خشونت، اعتیاد یا بیتوجهی هستند، خواسته یا ناخواسته بستری برای بروز آسیب در فرزندان فراهم میکنند.
آسمان شمال: رسانهها در این میان چه نقشی میتوانند ایفا کنند؟
علیپور شریعه: رسانهها قدرت فوقالعادهای دارند. اگر اطلاعرسانی همراه با آموزش و آگاهیبخشی باشد، میتواند به کاهش آسیبها کمک کند. اما اگر صرفاً به نمایش چهره خشن یا ناامیدکننده از جامعه بپردازند، اضطراب و احساس بیپناهی را در مخاطب افزایش میدهند. باید محتواهایی ساخته شود که در عین واقعگرایی، راهکار هم ارائه دهند.
آسمان شمال: آموزش و پرورش چه مسئولیتی در این حوزه دارد؟
علیپور شریعه: آموزش مهارتهای زندگی از سنین پایین، حیاتی است. متأسفانه در نظام آموزشی ما این مهارتها یا وجود ندارند یا جدی گرفته نمیشوند. مهارتهایی مانند کنترل خشم، تصمیمگیری سالم، حل مسئله، تابآوری، مدیریت استرس و تقویت عزت نفس اگر به درستی آموزش داده شوند، کودکان را در برابر آسیبها مقاومتر میکنند.
آسمان شمال: در پایان، اگر بخواهید یک توصیه کلیدی به خانوادهها و یک توصیه به مسئولان داشته باشید، چه خواهید گفت؟
علیپور شریعه: به خانوادهها میگویم که «فرزندانتان را بشنوید، نه فقط نصیحت کنید.» گوش دادن واقعی، بهترین نوع حمایت است. به مسئولان هم تأکید میکنم که سلامت روانی جامعه، نیازمند سرمایهگذاری است؛ نه فقط از جنس بودجه، بلکه از جنس توجه، برنامهریزی و حضور مؤثر روانشناسان در مدارس، ادارات، محلهها و رسانهها.
راضیه عنایتی
ثبت دیدگاه